Skip to main content

/truyện - người nghệ sĩ bên ngoài bức tường

Platon nói, không có chỗ cho nghệ sĩ trong thành phố của tôi. Người nghệ sĩ chưa bao giờ đặt chân đến đó. Để đi đến thành phố của Platon, người nghệ sĩ đã lênh đênh trên rất nhiều con thuyền khác nhau, ăn những mẩu bánh mỳ thừa từ bữa ăn của các thủy thủ, và nhấm nháp những quả táo lên men. Những đêm biển lặng và bầu trời quang đãng, anh hát cho họ nghe những khúc ca của mặt đất. Tiếng hát và tiếng đàn hòa vào tiếng sóng vỗ ồ oạp vào mạn thuyền, đôi khi họ cũng hát với anh, đôi khi họ chỉ im lặng lắng nghe. Người nghệ sĩ thỉnh thoảng cũng hát những giai điệu do anh tự nghĩ ra, và kể cho chú bé học việc trên tàu rằng những con mòng biển đã dạy anh âm nhạc. Chúng chở trên đôi cánh những khúc ca của sóng và gió. Chú bé lắng nghe anh chăm chú và nói rằng hình như ngày bé, chú cũng từng hiểu ngôn ngữ của các loài chim. Khi lớn lên người ta bảo chú phải chọn lấy một nghề, như là làm nông, thợ rèn hay vào quân đội bảo vệ thành phố, chứ không thể có chuyện một con người hẳn hoi mà lại hót như chim. Chú biết vậy, và một ngày nọ leo lên thuyền để đi học làm thủy thủ. Rồi một ngày, chú sẽ được gặp Ulysse tài danh, nhưng chuyện đó vẫn chưa xảy ra. 

Buổi sáng mà thuyền cập bến vào thành phố của Platon, mây mù hợp bầu trời và mặt nước lại làm một. Người nghệ sĩ bước bên bến cảng im lìm, bàn tay anh không tìm được nơi bấu víu, mũi anh không ngửi thấy mùi và lưỡi anh không nếm được vị.  Anh cứ bước dò dẫm trong sương. Rồi những đầu ngón tay anh chạm vào mặt đá lạnh. "Bức tường đây rồi", anh nghĩ. Anh đã nghe về bức tường này, người ta nói Platon không muốn bất cứ nhà thơ hay người hát rong nào trong thành phố của ông. Chúng chỉ mang đến những trò ảo thuật, những thứ thuốc độc làm người dân khóc cười không kiểm soát, không biết phân biệt đúng sai và sao nhãng công việc, người ta nói. Người nghệ sĩ tự hỏi liệu đó có phải công việc của anh, tạo ra những thứ không hiện hữu, bắt những tiếng cười trong không khí, hay trả nước mắt lại cho những người đã mất đi. 

Anh áp má vào mặt đá. Cái lạnh làm anh rùng mình. Và rất khẽ, anh cất tiếng hát. Anh muốn kể cho bức tường câm lặng và bất động này về biển cả mà nó mãi đứng ngắm nhìn. Mùi tanh của cá và vị mặn của muối, ánh nắng mặt trời làm lóa mắt sau một cơn giông, những cánh hải âu giang rộng, tiếng ru mê hoặc của những nàng tiên cá. Khi bài hát kết thúc, là một tiếng gà gáy cất lên, kèm với đó là tiếng kèn đồng vang rền trong không khí. Một người lính bỗng nhiên xuất hiện từ một cánh cửa đá, cách anh vài bước chân. Vẻ mặt vẫn còn ngái ngủ, anh lính hỏi: Ông từ đâu đến và ông làm nghề gì? Người nghệ sĩ lắc đầu và chỉ vào miệng mình, anh không thể nói. 


Comments

Popular posts from this blog

Thế nào là “không gian” trong sân khấu? – một số gợi mở từ Die Klage der Kaiserin (1989) của Pina Bausch

. [Bài viết từ tháng 6 năm 2021]         Die Klage der Kaiserin là bộ phim đầu tay và cũng là duy nhất của Pina Baush. Phim được quay từ tháng mười năm 1987 đến tháng tư năm 1988 tại Wuppertal, ra mắt vào năm 1989 nhưng phải tới năm 2011 mới được phát hành bản DVD. Trong gần năm thập kỷ sự nghiệp, Bausch chỉ vài lần cho phép các tác phẩm của mình được thu hình lại, vậy nên ngoài việc tới nhà hát xem tận mắt, khán giả có khá ít cơ hội để trải nghiệm trọn vẹn các tác phẩm của bà. Cơ hội ấy đã mở ra với Die Klage der Kaiserin (tạm dịch: “Lời than thở của nữ vương”) - một thử nghiệm đưa sân khấu kịch-múa của Pina lên màn hình lớn, khi nghệ sĩ chấp nhận những khả năng và những rủi ro của việc dùng các phương tiện của điện ảnh để diễn giải sân khấu.       Bộ phim mở ra với một cảnh ngoại, ở chính giữa khung hình là một người phụ nữ đang dùng máy thổi lá để thổi tung những chiếc lá vàng đang phủ kín mặt đất xung quanh. Âm thanh thực của cảnh ...

no man's land hay là Vua Lear và Manon Lescaut

King Lear và đoạn kết của Manon Lescaut (các hình ảnh trong bài được lấy từ nhiều nguồn trên internet) Khái niệm " no man's land " trong bài được hiểu với nghĩa: vùng đất không có người ở hay không có sự hiện diện của con người. Khi bị hai con gái bỏ rơi, Lear hóa điên và đi vào cơn bão. Mưa gió hay sự thịnh nộ của thánh thần đã khiến Lear trở thành hình tượng chân thực nhất cho condition humaine (*): khi tất cả của cải vật chất, địa vị đều tan rã, con người trở về nhân dạng trần trụi của mình. Điều đó đã được Shakespeare hé lộ với Poor Tom (Edgar giả dạng) để mào đầu cho bi kịch của Lear. (tóm tắt Vua Lear bằng tiếng Việt tại đây ) Act 3, scene 4 Why, thou wert better in thy grave than to answer with thy uncovered body this extremity of the skies.—Is man no more than this? Consider him well.—Thou owest the worm no silk, the beast no hide, the sheep no wool, the cat no perfume. Ha! Here’s three on ’s are sophisticated. Thou art the thing itself. Unac...